Ideale stomazakje
Als men zich gaat verdiepen in de materialen die er zijn, zal men ontdekken dat er nogal wat concurrentie is tussen de fabrikanten van stomahulpmiddelen.
Hoe goed hun zorg ook is, hoe mooi de brochures en bladen die ze uitgeven ook zijn, ze blijvan fabrikant of exclusief importeur en dat betekent dat zij vrijwel uitsluitend informatie zullen geven over hun eigen producten en daarvan de voordelen zullen belichten. Daar is niets verkeerd aan, maar het is goed om u dat te realiseren. Stomazakjes worden door elk van de leveranciers als “ideaal” omschreven. Slecht zijn ze geen van allen, maar het ideale zakje bestaat evenmin.
Wel kan men een hulpmiddel proberen te vinden dat zo goed mogelijk aansluit op de persoonlijke wensen en leefpatroon.
Ga niet zo maar steeds van het ene op het andere systeem over. Wanneer men alle hulpmiddelen die er zijn wil proberen, is men jaren bezig en ziet men door de bomen het bos niet meer.
Als men niet zo tevreden is met het huidige systeem of men ziet heel duidelijke voordelen in een nieuw stomahulpmiddel dan is er natuurlijk niets op tegen om eens wat anders te proberen.
Het is niet de bedoeling om u via deze site een bepaald systeem aan te praten, Wij trachten u enkel te laten kennismaken met de verschillende fabrikanten en hun systemen, zonder dat wij de pretentie hebben om hierin volledig te zijn.
Aan welke eisen moet een goed stomazakje voldoen ?
Hoe zit het eigenlijk met de zakjes ? Worden daar speciale eisen aan gesteld ? Het antwoord daarop is volmondig ja. Stomazakjes worden van speciale kunststoffen gemaakt, die elk hun eigen karakteristieken hebben. Soms wordt van verschillende lagen kunststoffen ´€én folie gemaakt. Men noemt dat een laminaat.
In principe moet de kunststoffolie van stomazakjes aan de volgende eisen voldoen.
- De folie moet sterk zijn
- De folie moet reukloos en absoluut geurdicht zijn
- Mag niet gemakkelijk scheuren
- Moet lekvrij zijn
- Mag niet kraken of ritselen
- Moet gemakkelijk geseald kunnen worden ( verlijmen onder hitte )
- Moet bestand zijn tegen agressieve uitscheidingsproducten
- Mag niet schadelijk zijn voor het milieu
- Moet zacht aanvoelen
- De folie moet betaalbaar zijn
- Moet antistatisch zijn
Helaas is er geen enkele kunststoffolie die aan al deze eisen voldoet. PVC is bijvoorbeeld heel sterk, knispert niet, kan goed worden geseald, maar is slecht voor het milieu en bovendien niet geurbestendig.
Dat plastic soms geuren doorlaat is te merken bij vuilniszakken. Hoe goed die ook worden afgesloten; katten en honden kunnen zonder problemen vlees- en visresten door de plastic zak heen ruiken. Polytheen is geurbestendig en sterk, maar scheurt gemakkelijk en is moeilijk in dunnen lagen te fabriceren. Bovendien is PVDC – net als zijn chemisch verwante broertje PVC- slecht voor het milieu, omdat er bij verbranding chloorgassen vrijkomen. De kunststof EVA ( ethylvinylacetaat) wordt verreweg het meest gebruikt, omdat het vrijwel aan alle eisen voldoet. Het is echter niet helemaal ritselvrij.
Model en vorm van het zakje
Colostoma :
Afhankelijk van het type stoma en de eisen die de gebruiker stelt, zijn de zakjes in heel veel modellen en vormen verkrijgbaar. Dit geldt voor zowel 1 – delige als 2- delige systemen. Omdat de ontlasting uit de dikke darm doorgaans dik is, gebruiken de meeste mensen gesloten zakjes bij een colostoma. Wanneer het colostoma hoger op de dikke darm is geplaatst en er dunne ontlasting wordt geproduceerd, geeft men ook wel de voorkeur aan een zakje met afvoer en sluitclip. Dat is gemakkelijk te legen.
Ileostoma :
Dat geldt ook voor dunne darmstoma´s, waar voortdurend een dunne tot brijachtige ontlasting uitkomt. Dan is een zakje met afvoer heel praktisch. Er zijn ook mensen met een ileostoma die het legen van zakjes een vies karweitje vinden en die daarom liever een colostomazakje gebruiken. Dat betekent dan wel dat men zo een 5 á 7 van die gesloten zakjes per dag gebruikt. Of de zorgverzekeraar dat zo leuk vindt, is natuurlijk wel de vraag.
Urostoma :
Voor urostoma´s zijn er zakjes met een afvoerkraantje. Vrijwel alle urostomazakjes hebben een terugslagventiel. De urine kan wel onder in het zakje lopen, maar kan niet meer terugstromen naar de stoma. Dat is een hele goede eigenschap, omdat daarmee lekkage kan worden voorkomen. Ook is de kans op urinewegeninfecties een stuk kleiner als de urine in het zakje niet terug kan lopen naar de stoma.
Alle zakjes zijn verkrijgbaar in verschillende afmetingen. De keuze van de maat hangt af van het postuur van de gebruiker en ook van de mate waarin deze het zakje vervangt of leegt. Zowel colo- , ileo – als urostomazakjes zijn tegenwoordig verkrijgbaar in een standaard-, medium-, kleine- of mini- versie. Wanneer er weinig ontlasting of urine geproduceerd wordt of in het geheel niet, kan het opvangmiddel uiteraard kleiner zijn.
De mini- opvangzakjes en zogenaamde stomacapjes zijn dus bedoeld voor colostomapatiënten die spoelen of voor continente stoma´s.
Stomacapjes zijn niet meer dan een absorberend gaasje omgeven door een folie en voorzien van een kleeflaag of – bij een 2-delig systeem- van een flens. Sommige capjes kunnen een gering volume aan vocht of ontlasting opnemen. Ze zijn eigenlijk alleen maar geschikt voor niet actieve stoma´s of fistels en voor continente stoma´s.
Voor ileostoma en urostoma zijn ze niet bruikbaar. Minizakjes kunnen wel worden gebruikt bij een ileo-,of urostoma- zij het kortdurend, bijvoorbeeld tijdens intieme momenten of tijdens baden en zwemmen. Mini- zakjes zijn ook goed toepasbaar bij kinderen. Omgekeerd zijn sommige kinderzakjes heel geschikt als mini- zakjes bij volwassenen.
Verder zijn er nog talloze accessoires, zolas huidreinigingsmiddelen, vloeibare huidbeschermers, lotions en crèmes.
Ook produkten om kuiltjes en plooien op te vullen zijn verkrijgbaar in pasta´s, strips, plakken en zelfklevende ringetjes.
Middelen om de geur tegen te gaan zowel in het zakje als in uw omgeving, zijn er te kust en te keur. En tenslotte, middelen om hinderlijke gasvorming in het zakje tegen te gaan : allerlei soorten koolstoffilters die op het zakje kunnen worden bevestige.
Met gordels en bandages kunnen stomahulpmiddelen extra stevig worden bevestigd. Ze vergroten het zelfvertrouwen en kunnen het draagcomfort in moeilijke situaties verhogen.
De kleur van het zakje
De meeste stomazakjes zijn zowel leverbaar in een transparante kunststof aks in een beige “ huidkleurige “ versie. Laatstgenoemde zakjes zien er – cosmetisch gezien – het mooist uit, hoewel hat begrip “huidkleurig” in ons multiraciale België met zijn vele huidtinten natuurlijk maar een relatief begrip is. De doorschijnende zakjes worden vooral in het ziekenhuis gebruikt. Daarmee kan men de kleur van de stoma en de aard van de ontlasting of urine goed in de gaten houden.
Bij 1-delige systemen hebben doorschijnende zakjes het voordeel dat men er doorheen kan kijken als het zakje wordt aangebracht. Een nadeel is dat men ook ongewild tegen de ontlasting of urine zit aan te kijken.
Het is heel belangrijk dat de stomaopening van een 1-delig zakje goed rondom de stoma aansluit. Wanneer die half over de stoma wordt geplaatst, ontstaat er vrijwel altijd lekkage. Bij een ondoorschijnend huidkleurig zakje is het lastig om te zien of de stoma goed in de opening van de kleeflaag past als het zakje op de huid wordt gedrukt.
Bij 2- delige zakjes speelt dat probleem niet zo, omdat men immers het zakje op de flens van de plak drukt.
Er is een handig trucje om een 1-delig zakje goed rondom de stoma te bevestigen. Buig de bovenzijde van de kleeflaag voor de helft om naar achteren en plaats de onderzijde van de kleeflaag tegen de huid rond de stoma. De bovenste helft van de kleeflaag wordt nu tegen de huid aangedrukt en het geheel sluit precies rond de stoma aan.
Zakjes met overlap
Om het aanbrengen van 1-delige stomazakjes nog gemakkelijker te maken, introduceerde Eurotec zakjes met een overlap; een versie die in feite tussen de transparante en beige zakjes inzit.
Zakjes met overlap zijn verkrijgbaar voor alle typen stoma´s.
Ze zien er prachtig uit en zijn aan de voorzijde voorzien van twee extra lagen ademend materiaal, die elkaar overlappen. Zo op het eerste gezicht lijken het gewone beige zakjes en zijn de stoma en de inhoud van het zakje niet zichtbaar.
Wanneer men echter de overlappende lagen aan de voorzijde van het zakje iets van elkaar trekt; blijkt er een doorschijnende folie achter te zitten, waardoor de stoma zichtbaar kan worden gemaakt.
Dat maakt het aanbrengen van zo een zakje uiterst eenvoudig, omdat men de stoma goed in de stomaopening van het zakje kan mikken en de kleeflaag dus altijd goed aansluit rond de stoma. Bovendien kan men tussentijds controleren of de kleeflaag van het zakje nog goed op de huid zit en niet wordt ondermijnd door ontlasting of urine.
Mensen met een urostomazakje met overlap kunnen bijvoorbeeld ook tussentijds controleren of het terugslagventiel nog goed werkt en of de urine er helder uitziet. In feite heeft men met een zakje met overlap alle voordelen van een transparant zakje, zonder de nadelen ervan, zoals het ongewild aan moeten kijken tegen de stoma, de ontlasting of de urine.
Het assortiment stomahulpmiddelen is heel groot
Wanneer u de productbijlage van de stomaspeciaalzaak CombiCare doorbladert, ziet u meer dan duizend stomaprodukten vermeld staan. Is dat gigantische assortiment met zo een 15 verschillende merken nu werkelijk nodig ?
Ja en neen. Meer dan 90% van alle gebruikers van stomahulpmiddelen kunnen volstaan met slechts 30% van het totale productaanbod. De rest van het assortiment vindt eigenlijk toepassing bij mensen , die om één of andere reden niet uitkomen met het meest gangbare stoma-materiaal. Hoe complex de problemen bij een moeilijke stoma somsook kunnen zijn, het gebeurt zelden dat er niet een geschikt stomahulpmiddel kan worden gevonden.
Dat zoeken naar een goede oplossing moet men trouwens niet zelf doen.
Omdat men alle eigenschappen van de aangeboden produkten niet kent, kan men zich beter goed laten voorlichten door een stomaverpleegkundige en een leverancier kiezen die weet waarover hij praat.