Stoma en zwangerschap
Kan een vrouw met een stoma zwanger worden ?
Is het nodig voorzorgsmaatregelen te nemen in verband met de stoma ?
Wat zijn de risico´s voor het kind en de stoma?
Vrouwen met een stoma die een kinderwens hebben, krijgen te maken met andere vragen dan vrouwen zonder stoma.
Waar vroeger vaak gezegd werd dat het onmogelijk was om kinderen te krijgen, wordt nu gekeken naar elke vrouw afzonderlijk.
Het is niet mogelijk om zonder meer te zeggen dat vrouwen met een stoma gewoon zwanger kunnen worden.
Het kan , maar soms ook niet !
Er kunnen extra risico´s zijn, maar dat hoeft niet.
Vrouwen die zwanger willen worden doen er goed aan allereerst met een gynaecoloog en de behandelend specialist te overleggen. Vervelende problemen kunnen eventueel worden voorkomen of goed worden begeleid.
Vóór de zwangerschap
Gynaecologen, huisartsen en verloskundigen geven tegenwoordig steeds vaker voorlichting aan moeders en vaders met een kinderwens. Voor vrouwen met een stoma is het van belang een gynaecoloog te zoeken die vaker te maken heeft gehad met vrouwen met een stoma. In een preconceptie-gesprek komen allerlei aspecten aan bod, zoals ziektegeschiedenis van beide partners, erfelijke aandoeningen, medicijngebruik, lichamelijke toestand van de vrouw, en het eet-en drinkgedrag.
Toekomstige ouders kunnen op basis van de informatie goed overwegen welke risico´s zij willen nemen. De arts is in zo een geval al op de hoogte van de ziektegeschiedenis van de vrouw.
In principe kan een vrouw met een colo- of ileostoma, een continent ileostoma of ileo anale anastomose gewoon zwanger worden. Is er sprake van de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa en zijn er geen opvlammingen dan is er geen bezwaar tegen een zwangerschap. Wordt de ziekte onder controle gehouden, dan kan het soms nodig zijn medicijnen af te bouwen.
De meest voorgeschreven geneesmiddelen hebben geen invloed op de zwangerschap en zijn nauwelijks terug te vinden in moedermelk.
Er zijn nog geen aanwijzingen voor een verhoogd risico op aangeboren aandoeningen of andere zwangerschapscomplicaties.
Zwanger worden met een urinestoma is mogelijk als de reden voor de stoma incontinentie of blaasproblemen was.
Is een ontsteking in de buik de reden geweest voor de aanleg van de stoma, dan is vaak de functie van de eileiders verstoord en dat maakt een spontane zwangerschap niet eenvoudig.
Verklevingen
buikoperaties kunnen leiden tot verklevingen van de eileiders. Hierdoor kunnen eitjes niet langer de baarmoeder bereiken. Dit kan leiden tot een verminderde kans op een succesvolle bevruchting. Er is een vruchtbaarheidsonderzoek mogelijk.
Afhankelijk van de uitkomst kan IVF ( reageerbuis-bevruchting) soms een optie zijn.
Mannen en vruchtbaarheid
Mannen met darmziekten kunnen soms vruchtbaarheidsproblemen hebben vanwege medicijngebruik. Na het afbouwen van deze medicijnen treden er meestal geen problemen meer op. Een operatie aan de endeldarm kan ook impotentie tot gevolg hebben.
Er bestaan verschillende effectieve behandelingen met bijvoorbeeld medicijnen.
De zwangerschap
Onder normale omstandigheden gaan zwangere vrouwen met een stoma eens per maand voor controle naar een gynaecoloog. Alleen als de situatie erom vraagt worden andere artsen ingeschakeld of wordt er vaker gecontroleerd.
Preconceptiezorg kan naadloos aansluiten op de eerste weken van de zwangerschap. Mochten er risico´s zijn of bestaat er een kans op erfelijke aandoeningen dan kunnen die direct worden bekeken als de vrouw eenmaal zwanger is.
In de eerste twaalf weken van de zwangerschap wordt duidelijk of er aangeboren aandoeningen zijn.
Uitzonderingen daar gelaten, hebben vrouwen met een stoma geen verhoogde kans op een miskraam of een vroeggeboorte.
Ook de zwangerschapsduur, het geboortegewicht van het kind en de conditie van de pasgeborene zijn meestal normaal.
Tijdens de zwangerschap voegen de flexibele darmen zich naar alle kanten en hinderen de groeiende baarmoeder niet.
Als darmonderzoek noodzakelijk is tijdens de zwangerschap hoeft dat geen probleem te zijn.
Elke behandelend arts zal afwegen of dergelijke onderzoeken of ingrepen niet beter uitgesteld kunnen worden tot na de zwangerschap.
Op het gebied van voeding moeten vrouwen met een ileostoma vooral opletten dat zij genoeg zout en vocht binnenkrijgen.
Zeker vrouwen die zich in de eerste drie maanden erg misselijk voelen en regelmatig braken, moeten wat meer vocht en zout innemen om de tekorten aan te vullen. Is (een deel van) de dunne darm verwijderd, dan moet de ontwikkeling van de groei van de baby iets vaker worden gecontroleerd. De darmoperatie is beperkter, waardoor de aanstaande moeder ( en dus het ongeboren kind) minder voedsel opneemt.
Het ongeboren kind krijgt in principe voldoende voedingsstoffen binnen als de nieren van de moeder goed werken.
Is er een omleiding van de urinewegen en is de nierfunctie verstoord, dan kan extra controle nodig zijn.
Voor een vrouw met een urinestoma is een maandelijkse controle bij de uroloog gewenst. Die voert echografische controles van de nieren uit om te zien of er geen stuwing van urine in de nieren optreedt. Verder houdt de uroloog met een eenvoudige bloedcontrole de nierfunctie in de gaten. Bij patiënten met een urinestoma of Indianapouch kan de nierfunctie verminderd zijn.
Juist tijdens de zwangerschap is het van belang dit in de gaten te houden, omdat de nieren extra hard moeten werken.
Het opvangmateriaal kan door de veranderde buik problemen opleveren. De stomaverpleegkundige kan hierover adviseren.
Rondom de bevalling
Wat bij zwanger worden en zwanger zijn geldt, gaat ook op voor bevallen : het is sterk individueel bepaald of een vrouw natuurlijk kan bevallen. Vrouwen met een stoma bevallen vanwege de medische indicatie in een ziekenhuis.
Alleen als er sprake is van fistels in het gebied rondom de anus en de schede is het algemeen beleid tot een keizersnede over te gaan. Zo kan dit onrustige en actieve gebied rustiger worden gehouden.
Bij vrouwen met een ileo anale anastomose (pouch) adviseren de meeste specialisten een keizersnede.
Omdat de pouch aan de kringspier is gehecht en diezelfde kringspier soms een verminderde werking heeft, weten ze dat er complicaties kunnen optreden. Met mogelijk een blijvend stoma tot gevolg.
In samenspraak met de zwangere vrouw wordt uiteindelijk de beslissing bepaald. Per ziekenhuis, arts en situatie kan die variëren.
Als een vrouw met een urinestoma een keizersnede moet ondergaan, is het raadzaam een uroloog bij de ingreep te betrekken.
Het lichaam is veranderd door de stoma : bloedvaten naar de stoma kunnen in de weg zitten bij het uitvoeren van een keizersnede.
Als de gynaecoloog deze per ongeluk doorsnijdt sterft de stoma af.
Ook liggen de urineleiders anders in de buik bij een stoma.
Na een normaal verlopen zwangerschap en bevalling kan het lichaam zeker een volgende zwangerschap aan.
Net als bij een gezonde vrouw herstelt het lichaam zich namelijk.
Vooral voor stomadragers is het doen van buikspieroefeningen van belang om problemen met de stoma zoveel mogelijk voor te zijn.
Borstvoeding
Borstvoeding wordt meestal afgeraden bij vrouwen die zware medicijnen slikken en bij andere specifieke situaties van medicijngebruik. Bijna alle medicijnen komen in de borstvoeding terecht, met uitzondering van mesalazine.
Van Cortocosteroïden en 5-A.SA- preparaten zijn geen schadelijke effecten bekend.
Deze middelen komen maar in zeer kleine hoeveelheden in de moedermelk terecht en zijn absoluut niet schadelijk voor het pasgeboren kind.
Wie veel prednison nodig heeft en borstvoeding geeft, kan het beste het kind voor de zekerheid door de kinderarts laten controleren.