Geuren en Gassen
Behalve voor lekkage is iedere stomadrager bang voor luchtjes. Men is nu eenmaal opgevoed met het idee dat men altijd lekker moet ruiken en de minste geringste inbreuk daarop doet het zelfvertrouwen smelten als sneeuw voor de zon.
Gelukkig zijn de moderne stomahulpmiddelen volledig geurdicht en kan er meestal een perfecte aansluiting tussen de stoma en het opvangmiddel worden verkregen. Maar het blijft een gevoelig punt. Het idee alleen al dat men ruikt kan bij sommige mensen geurassociaties veroorzaken.
Al zegt de hele familie “ ik ruik niets “ de stomadrager zelf denkt dat dat niet waar is!
Vaak wordt dan gegrepen naar luchtverfrissers, zodat de stomadrager en diens familie vrijwel continu in synthetische dennenwouden of rozentuinen vertoeven. Sommige luchtverfrissers ruiken zelf zo sterk dat men zich afvraagt wat nu beroerder ruikt. Maar goed : aangenomen dat er geuroverlast is. Wat kan daaraan worden gedaan ?
Wanneer geuroverlast ontstaat door luchtlekkage langs het stomahulpmiddel, dan moet men de aansluiting daarvan zien te verbeteren of overgaan op een ander stomasysteem. Raadpleeg daarvoor de stomaverpleegkundige. Extreme gasvorming bij een colo of ileostoma kan worden veroorzaakt door bepaalde voedingsmiddelen en door koolzuurhoudende dranken.
Filters bij colostoma
Bij overmatige gasvorming kan men een koolstoffiltertje gebruiken.
Bij de meeste gesloten colostomazakjes zijn ze al ingebouwd.
Gedurende de circa 6-8 uur dat deze filters werken komen de gassen reukloos naar buiten. Daarna raken ze verzadigd en verliezen hun filterende werking. Hoewel zo een filtertje dus een geweldige uitvinding is, zijn er ook nadelen aan verbonden.
Ze zijn afgesteld op een gemiddelde winden produktie.
Vooral wanneer men weinig gassen produceert kan het zakje onder de kleding volledig dicht gedrukt worden, doordat alle gassen door het filtertje zijn ontsnapt.
De voor- en achterzijde van het zakje gaan dan tegen elkaar plakken en de ontlasting kan niet goed meer in het zakje lopen.
Die hoopt zich dan op boven in het zakje. Men noemt dit vacuüm trekken. In periodes van weinig gasvorming kan men het beste het filtertje afplakken. De meeste fabrikanten leveren er speciale stickertjes bij.
Ook wanneer men met het zakje gaat zwemmen, douchen of baden is het beter om de opening van het koolstoffiltertje af te plakken, want de meeste filters werken niet goed meer als ze nat geworden zijn.
Dat heeft echter als nadeel dat de gassen niet meer kunnen ontsnappen en het zakje ineens als een ballon onder het badpak zichtbaar wordt.
Dat probleem kan gemakkelijk worden opgelost met het Gore-Tex filtermembraan. Gore-Tex is een duur kledingmerk waarvan de kledingstukken en schoenen wel kunnen ademen, maar geen vocht doorlaten. Welnu, dat is precies wat het Gore-Tex filtermembraan ook met het koolstoffiltertje doet.
Als men dit Gore-Tex plakkertje over de opening van het filter plakt, wordt dat niet meer nat tijdens douchen en baden, terwijl het de gassen gewoon gefilterd doorlaat.
Een bijkomend voordeel is dat het filter minder gauw zwart afgeeft aan de kleding of doorlekt. Het Gore-Tex filtermembraan kan meerdere malen worden gebruikt. Men moet het dus van het oude op het nieuwe zakje overzetten, anders wordt het gebruik ervan veel te duur. Het prikken van gaatjes in stomazakjeszonder gebruik van filters moet als onzinnig worden bestempeld.
Helaas ziet men die vreemde gewoonte nog regelmatig opduiken.
Filters bij Ileostoma
De nadelige invloed van vocht op koolstoffiltertjes is er de reden van dat de meeste ileostomazakjes ( zakjes met afvoer ) er niet standaard mee zijn uitgerust. Door de vaak waterdunne ontlasting zou het filter al snel onwerkzaam worden.
Bovendien werkt een filter in de regel maar 6 à 8 uur en de meeste ileostomazakjes blijven veel langer zitten; minstens een volle dag. Omdat een ileostomazakje tussentijds kan worden geleegd, kan men overtollige gasvorming gemakkelijker afvoeren dan bij een colostomazakje.
Er zijn enkele merken ileostomazakjes die verwisselbare filtertjes hebben, maar dat concept is nooit goed aangeslagen.
Maar de industrie zit niet stil. Met name Dansac, Coloplast en ConvaTec hebben speciale ileostomazakjes met een afgeschermd filter ontwikkeld. Coloplast en ConvaTec doen dat door het filter binnenin in het zakje af te schermen met een speciaal membraan, terwijl Dansac een extra laag folie binnenin het zakje heeft mee geseald, waardoor aparte compartimenten in het zakje ontstaan voor ontlasting en gasvorming.
Geuroverlast bij het wisselen van het zakje.
Veel stomadragers klagen er over dat hun ontlasting zo ontzettend stinkt. Natuurlijk stinkt ontlasting. Maar de vraag rijst natuurlijk of die stank erger is dan wanneer men normaal naar het toilet zou zijn gegaan.
Het is niet prettig om naar de wc te gaan als iemand anders er net een grote boodschap heeft gedaan of omgekeerd zelf het toilet te verlaten als er juist iemand gebruik wil van maken.
Voor iemand met een stoma ligt dat nog veel gevoeliger, omdat die voortdurend angst heeft voor geuroverlast. Natuurlijk is het wel zo dat men zichzelf bij het wisselen veel meer ruikt, maar dat is gemakkelijk te verklaren.
De afstand tussen de neus en de stoma is bij het wisselen van een stomazakje in gebogen houding ongeveer 30 cm. De afstand tussen de neus en de anus is 2 à 3 keer zo groot. Bovendien zit de anus aan de achterkant in een verborgen hoekje.
Geen wonder dat een stomadrager zichzelf op het toilet meer vindt stinken. Die zit er immers met zijn neus bovenop.
Geuroverlast bij een urostoma
Ook urine kan soms sterk ruiken. Bij normaal plassen verdwijnt de urine direct in het toilet. Bij een stomadrager wordt de urine eerst opgeslagen in een warm stomazakje, vermengd met resten darmslijm waarin bacteriën welig kunnen tieren.
Vooral wanneer de zuurtegraad van de urine hoog is, kan er een ammoniak- achtige geur vrijkomen bij het wisselen van het zakje. Zoals eerder is beschreven, kan overmatige geur van urine ook worden veroorzaakt door voedingsmiddelen ( bv vis, asperges ) of medicijnen ( vooral penicilline ). Door voldoende te drinken wordt de urine minder geconcentreerd, waardoor geuroverlast al voor een groot deel wordt voorkomen.
nb : Wanneer de urine langdurig sterk ruikt en daarbij ook troebel is, kan dat een indicatie zijn voor een urinewegeninfectie. Raadpleeg in dat geval de arts of stomaverpleegkundige.
Middelen om geuroverlast te voorkomen
Naast eerder genoemde middelen om de omgevingslucht te verfrissen, zijn er ook middelen om de geur van de urine en ontlasting zelf te verminderen. Adviezen om een tabletje Norit of Aspirine in het zakje te doen, moeten argwanend worden bekeken. Het is bekend dat actieve kool zijn werking juist verliest als deze vochtig word. Aspirine verlaagt de zuurgraad en werkt wel. Maar aspirine kan ook het slijmvlies van de stoma aantasten. Dus vergeten we dit advies !
Sommige fabrikanten van stomamateriaal hebben producten die geurbeperkend werken bij een ileo- en colostoma.
Best navragen bij uw leverancier .
Parfum en aftershave
Zoals eerder gezegd is het van groot belang dat men zich prettig voelt. Besteed daarom voldoende tijd aan lichaamsverzorging en gebruik een lekker geurtje op gezicht en lijf. Wanneer men zichzelf fris voelt en lekker vindt ruiken, heeft men al de helft van het zelfvertrouwen in de hand